Τι είναι το LEADER
Ξεκινώντας η εφαρμογή της Κοινοτικής Πρωτοβουλίας LEADER στην Ελλάδα το 1991 όπως και σε όλη την Ευρώπη, αποτέλεσε την αρχή μιας νέας προσέγγισης στην πολιτική της αγροτικής ανάπτυξης, καθώς στηρίχθηκε η ολοκληρωμένη και πολυτομεακή ανάπτυξη. Τα αποτελέσματα της πρώτης εφαρμογής τα οποία ήταν ενθαρρυντικά οδήγησαν σ’ένα πιο ολοκληρωμένο σχεδιασμό, το LEADER II, πρωτοβουλία που στοχεύει στον σχεδιασμό εκ των κάτω προς τα επάνω στρατηγικών τοπικής ανάπτυξης. Την 3η Προγραμματική Περίοδο η πρωτοβουλία συνεχίζεται (LEADER+), κινήθηκε στη φιλοσοφία των προηγούμενων εφαρμογών, ενδυναμώνοντας τους δεσμούς συνεργασίας μεταξύ των τοπικών φορέων και των κοινωνικών ομάδων. Η πρωτοβουλία Leader έχοντας φτάσει πια σ’ένα αξιόλογο επίπεδο ωριμότητας εφαρμόζεται στις αγροτικές περιοχές στα πλαίσια του Άξονα 4 του ΠΑΑ. Φτάνοντας στο σήμερα, κατά την προγραμματική περίοδο 2014-2020 η προσέγγιση LEADER διατηρεί το στοιχείο της, εκ των κάτω προς τα επάνω προσέγγισης στο σχεδιασμό πολυτομεακών τοπικών στρατηγικών και παράλληλα δίδεται η δυνατότητα της πολυτομεακής προσέγγισης (CLLD) και της διεύρυνσης των περιοχών εφαρμογής, με διατήρηση των καινοτόμων προσεγγίσεων. Η πρωτοβουλία CLLD/LEADER περιλαμβάνει τα κάτωθι στοιχεία:
Τοπικές εταιρικές σχέσεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα, οι λεγόμενες Ο.Τ.Δ. (Ομάδες Τοπικής Δράσης)
Στρατηγικές τοπικής ανάπτυξης σε τοπική βάση που προορίζονται για σαφώς χωρικά προσδιοριζόμενες περιοχές ο πληθυσμός των οποίων κυμαίνεται μεταξύ 10.000-15.000 κατοίκων. Στις περιπτώσεις πολυτομεακής προσέγγισης ο συγκεκριμένος περιορισμός αναφέρεται στη συνολική περιοχή εφαρμογής και όχι στην κάθε επιμέρους ανά ΕΔΕΤ περιοχή εφαρμογής.
Εφαρμογή καινοτόμων προσεγγίσεων καθώς και έργων συνεργασίας.
Δικτύωση των τοπικών εταιρικών σχέσεων.
Προσέγγιση εκ των κάτω προς τα επάνω με λήψη αποφάσεων για τις Ο.Τ.Δ. όσον αφορά την εκπόνηση και την εφαρμογή μιας στρατηγικής τοπικής ανάπτυξης.
Πολυτομεακό σχεδιασμό και υλοποίηση της στρατηγικής με βάση την αλληλεπίδραση μεταξύ των φορέων και των διαφόρων τομέων της τοπικής οικονομίας.
Έμφαση θα δοθεί σε έργα που συμβάλουν στην ενίσχυση της καινοτομίας και των καινοτόμων παρεμβάσεων:
- ανάδειξη της τοπικής ταυτότητας, της πολιτιστικής κληρονομιάς ή της τοπικής οικονομίας,
- βελτίωση της επιχειρηματικότητας, της ανταγωνιστικότητας και αύξηση της επισκεψιμότητας,
- ενίσχυση της διαφοροποίησης και των ενεργειών συνεργασίας, καθώς και ανάδειξη της προστιθέμενης αξίας των τοπικών προϊόντων,
- δημιουργία θέσεων απασχόλησης για τη μείωση της ανεργίας,
- μείωση της κάθε μορφής μετανάστευσης,
- εισαγωγή πρακτικών για την αειφόρο ανάπτυξη της περιοχής,
- ενίσχυση δράσεων για την αντιμετώπιση της φτώχιας, των κοινωνικών ανισοτήτων και της κοινωνικής απομόνωσης και υποστήριξη των κοινωνικά ευάλωτων ομάδων,
- περιβαλλοντική αναβάθμιση των περιοχών εφαρμογής και περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση της τοπικής κοινωνίας – έργα με σκοπό τη βελτίωση της διαβίωσης του τοπικού πληθυσμού.
Οι παρεμβάσεις δημοσίου χαρακτήρα συμβάλουν με άμεσο ή έμμεσο τρόπο στην ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας, για την επίτευξη των στόχων της εγκεκριμένης τοπικής στρατηγικής.
Οι παρεμβάσεις ιδιωτικού χαρακτήρα συμβάλουν στην ανάπτυξη του δευτερογενή και τριτογενή τομέα της τοπικής οικονομίας, για την επίτευξη των στόχων της εγκεκριμένης τοπικής στρατηγικής, είναι σύμφωνες με τα όσα προβλέπονται στο τοπικό πρόγραμμα και έχουν επιχειρηματικό χαρακτήρα
Οι θεματικές κατευθύνσεις ενδεικτικά μπορούν να αφορούν τα παρακάτω:
- Τη διασύνδεση τομέων και οικονομικών παραγόντων.
- Την υποστήριξη της τοπικής επιχειρηματικότητας και την ανάδειξη της τοπικής ταυτότητας.
- Την υλοποίηση κοινωνικών δράσεων για την επίτευξη κοινωνικής συνοχής και την καταπολέμηση της φτώχειας.
- Την προώθηση της συμμετοχής, της συνεργασίας, της δικτύωσης και της ανταλλαγής τεχνογνωσίας μεταξύ διαφορετικών περιοχών, εταίρων και κρατών.
- Την ενίσχυση δράσεων και παρεμβάσεων για το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή.
- Τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και ποιότητας ζωής του τοπικού πληθυσμού.
- Την ενίσχυση της καινοτομίας και των καινοτόμων παρεμβάσεων.
- Τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας αλλά και ειδικότερα τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της αλυσίδας αξίας του αγροδιατροφικού τομέα.
- Την εισαγωγή πρακτικών για την αειφόρο ανάπτυξη της περιοχής
Τι είναι το CLLD/LEADER
Το «CLLD», από τα αρχικά του «COMMUNITY-LED LOCAL DEVELOPMENT», δηλαδή, «Τοπική Ανάπτυξη με Πρωτοβουλία Τοπικών Κοινοτήτων», είναι η μέθοδος σχεδιασμού και υλοποίησης αναπτυξιακών στρατηγικών βασισμένη στην προσέγγιση LEADER-«εκ των κάτω προς τα άνω» (bottom-up), η οποία θα ισχύσει για την περίοδο 2014-2020 και αποτελεί το πιο πρωτοποριακό στοιχείο, διότι προβλέπει την από κοινού εφαρμογή των 4 ταμείων, δηλαδή:
- Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ)
- Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ)
- Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ)
- Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας (ΕΤΘΑ)
Προβλέπει την υλοποίηση παρεμβάσεων δημοσίου και ιδιωτικού χαρακτήρα, όπως:
- Ενίσχυση υποδομών και υπηρεσιών,
- Υποστήριξη της απασχόλησης και της επιχειρηματικότητας,
- Υλοποίηση «άυλων» παρεμβάσεων σε σχέση με τη δικτύωση και την ανάπτυξη των τοπικών ικανοτήτων.
Κάθε Ομάδα Τοπικής Δράσης (Ο.Τ.Δ.) θα διαλέξει μία βασική καθώς και συμπληρωματικές θεματικές κατευθύνσεις τοπικής ανάπτυξης, οι οποίες πρέπει να είναι σύμφωνες με τη στρατηγική του ΠΑΑ 2014-2020 και ενδεικτικά μπορεί να αφορούν:
- Τη διασύνδεση τομέων και οικονομικών δρώντων.
- Τη διασύνδεση της υπαίθρου με τον αστικό χώρο.
- Την υποστήριξη της τοπικής επιχειρηματικότητας και την ανάδειξη της τοπικής ταυτότητας.
- Την υλοποίηση κοινωνικών δράσεων για την επίτευξη κοινωνικής συνοχής και την καταπολέμηση της φτώχειας.
- Την προώθηση της συμμετοχής, της συνεργασίας, της δικτύωσης και της ανταλλαγής τεχνογνωσίας μεταξύ διαφορετικών περιοχών, εταίρων και κρατών.
- Την ενίσχυση της νεανικής και της γυναικείας επιχειρηματικότητας.
- Την ενίσχυση της εδαφικής καινοτομίας και των πόλων ανταγωνιστικότητας.
- Την καθιέρωση βραχέων αλυσίδων εφοδιασμού.
Την ενίσχυση τοπικών σχεδίων για την προστασία του περιβάλλοντος, την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και σχεδίων διαχείρισης για τις περιοχές Natura 2000.